طرح توجيهي يا امكان‌سنجي يك سند رسمي است كه نتايج حاصل از آن نشان مي‌دهد كه آيا يك پروژه پيشنهادي از لحاظ فني امكان‌پذير و از لحاظ اقتصادي سودآور و به صرفه است يا خير. هدف اصلي از تهيه طرح توجيهي ارزيابي و اثبات عملي بودن يك ايده كسب و كار به شكل عملي است. اين طرح پژوهشي به كارفرما اجازه مي‌دهد تا به تجزيه و تحليل فرصت‌هاي كسب و كار بپردازد و سپس براساس ضرورت‌هاي تعيين شده تصميم‌گيرهاي استراتژيك را اتخاذ كند. از آنجا كه در مطالعات امكان‌سنجي يا طرح‌توجيهي پيش‌بيني‌هاي لازم در رابطه با هزينه‌هاي مالي، زماني و منابع انساني براي پروژه پيش‌بيني مي‌شود، از اين رو در زمان بررسي بايد بي‌طرفانه عمل كرد تا نتيجه نهايي به واقعيت نزديك‌تر باشد.
· عناصر مورد نياز براي طرح توجيهي
اگر شما در حال برنامه‌ريزي براي تهيه يك طرح توجيهي هستيد، به عناصر مهمي نياز داريد كه عبارتند از:
1- حوزه پروژه:
اولين قدم مشخص كردن مشكلات و فرصت هاي كسب و كار است كه فرصت رسيدگي به آنها نيز بايد مشخص شود. حوزه پروژه بايد به صورت نقطه به نقطه و بدون ابهام باشد. تهيه طرحي كه درهم ريخته باشد و هيچ هدفي را دنبال نمي‌كند، مدير پروژه را نيز به اشتباه مي اندازد. همچنين بايد اطمينان حاصل شود كه بخش هايي از كسب و كار بطور مستقيم يا غيرمستقيم تعريف شده اند. دامنه تعريف بايد در برگيرنده شركت كنندگان در پروژه باشد.
2- تجزيه و تحليل بازار فعلي
مرحله تجزيه و تحليل نقش مهمي را در بررسي محيط كسب و كار ايفا مي كند كه بايد در خدمت محصولات و خدمات جديد قرار بگيرد. از طريق اين مرحله مي توان نقاط ضعف و قوت رويكرد فعلي را كشف كرد. بررسي نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهديد كمك مي كند تا تصميم گيرندگان بر روي تصوير بزرگ تمركز كنند. ممكن است مديران يك سازمان بخواهند به بازارهاي جديد نزديك شوند. در حالي كه برخي ديگر از مديران ترجيح مي دهند تا به جاي تمركز براي باز كردن بازارهاي جديد بر روي سودهاي كسب شده فعلي تمركز كنند.
3- الزامات يا نيازهاي پروژه
در اين مرحله بايد الزامات فني و سازماني گنجانده شوند. در صورتي كه قرار است يك بازار بالقوه تقاضا براي محصولات و خدمات بررسي شود، نيازهاي فني و منابع سرمايه گذاري در اولويت خواهد بود. البته اين امر بسته به پروژه تعريف شده متفاوت است. مديران پروژه بهتر از هر كس از منابع مالي و انساني خود براي اجرا آگاه هستند. عدم درك صحيح از اين موضوع ممكن است به شكست پروژه بينجامد.
طرح توجيهي يا امكان‌سنجي يك سند رسمي است كه نتايج حاصل از آن نشان مي‌دهد كه آيا يك پروژه پيشنهادي از لحاظ فني امكان‌پذير و از لحاظ اقتصادي سودآور و به صرفه است يا خير. هدف اصلي از تهيه طرح توجيهي ارزيابي و اثبات عملي بودن يك ايده كسب و كار به شكل عملي است. اين طرح پژوهشي به كارفرما اجازه مي‌دهد تا به تجزيه و تحليل فرصت‌هاي كسب و كار بپردازد و سپس براساس ضرورت‌هاي تعيين شده تصميم‌گيرهاي استراتژيك را اتخاذ كند. از آنجا كه در مطالعات امكان‌سنجي يا طرح‌توجيهي پيش‌بيني‌هاي لازم در رابطه با هزينه‌هاي مالي، زماني و منابع انساني براي پروژه پيش‌بيني مي‌شود، از اين رو در زمان بررسي بايد بي‌طرفانه عمل كرد تا نتيجه نهايي به واقعيت نزديك‌تر باشد.
· عناصر مورد نياز براي طرح توجيهي
اگر شما در حال برنامه‌ريزي براي تهيه يك طرح توجيهي هستيد، به عناصر مهمي نياز داريد كه عبارتند از:
1- حوزه پروژه:
اولين قدم مشخص كردن مشكلات و فرصت هاي كسب و كار است كه فرصت رسيدگي به آنها نيز بايد مشخص شود. حوزه پروژه بايد به صورت نقطه به نقطه و بدون ابهام باشد. تهيه طرحي كه درهم ريخته باشد و هيچ هدفي را دنبال نمي‌كند، مدير پروژه را نيز به اشتباه مي اندازد. همچنين بايد اطمينان حاصل شود كه بخش هايي از كسب و كار بطور مستقيم يا غيرمستقيم تعريف شده اند. دامنه تعريف بايد در برگيرنده شركت كنندگان در پروژه باشد.
2- تجزيه و تحليل بازار فعلي
مرحله تجزيه و تحليل نقش مهمي را در بررسي محيط كسب و كار ايفا مي كند كه بايد در خدمت محصولات و خدمات جديد قرار بگيرد. از طريق اين مرحله مي توان نقاط ضعف و قوت رويكرد فعلي را كشف كرد. بررسي نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهديد كمك مي كند تا تصميم گيرندگان بر روي تصوير بزرگ تمركز كنند. ممكن است مديران يك سازمان بخواهند به بازارهاي جديد نزديك شوند. در حالي كه برخي ديگر از مديران ترجيح مي دهند تا به جاي تمركز براي باز كردن بازارهاي جديد بر روي سودهاي كسب شده فعلي تمركز كنند.
3- الزامات يا نيازهاي پروژه
در اين مرحله بايد الزامات فني و سازماني گنجانده شوند. در صورتي كه قرار است يك بازار بالقوه تقاضا براي محصولات و خدمات بررسي شود، نيازهاي فني و منابع سرمايه گذاري در اولويت خواهد بود. البته اين امر بسته به پروژه تعريف شده متفاوت است. مديران پروژه بهتر از هر كس از منابع مالي و انساني خود براي اجرا آگاه هستند. عدم درك صحيح از اين موضوع ممكن است به شكست پروژه بينجامد.
طرح توجيهي پيش نياز يك پروژه موفق